За жув муаллим хьуниз килигна, «Азербайжандин муаллим» газет датIана кIелзава.
И мукьвара гьа газетдин кьве нумрадай за чи халкьдин рухвайрикай икьван гагьда малум тушир фактар кIелна. Макъалайрин автор Бакудавай Аврасия Унверситетдин профессор Адалет Тагъизаде тир. Ада вичин гъиле Санкт-Петербург Унверситетдин архивдай гьатнавай материалрин бинедаллаз тIвар кьунвай газетдин чинриз са цIиргъ макъалаяр чапнава, чапни хъийизма.
Газетдин 30.03.2012. (№12) тарихда басма хьанвай нумрада лезгидин хва Эфендиев Абдулкъадир Шуаян хцикай гегьенш хабар гузва.
Ахцегь хуьруьн эгьли Абдулкъадир Мулла Шуаян хва 12 сентябр 1877-йисуз дидедиз хьана. Ставропол шегьерда гимназия акъалтIрай Абдулкъадир 1897-йисуз Санкт- Петербург Унверситетдин физика-математика факултетдик экечIзава. 30 сентябр 1899-йисуз кхьей арзадалди кIелекай хкечIзава. Ам Петербургдин Дагъ КIвалахрин Институтдиз гьахьзава, 1904-йисуз гьанин диплом къачузва.
Гьайиф хьи, Абдулкъадир Эфендиеван гуьгъуьнин уьмуьрдикай чаз маса затIни малум туш, — кхьизва макъаладин авторди.
Макъалада Абдулкъадиран стха Мулла Ибрагьимхалилан гьакъинда са бязи малуматарни ганва. Абдулкъадир Эфендиеван имидин хва Абдуллагь бега Бакудин реални мектеб кIелна куьтягьайла, Азербайджандин Демократик Республикадин куьмекдалди ам Германиядиз вини дережедин чирвилер къачун патал ракъурнай.
Мадни са факт: 1899-1937- йисара уьмуьрай ахцегьви Ханбуба бег (Къазегьмед бег) Мегьамед беган хва Мегьамедбегов АДР-дин парламентдин член тир. Депутат Ханбуба Мегьамедбегов «Иттикъад» фракциядихъ галкIанвай кас тир…
Газетдин 11.05.2012.(№18)- нумрада Исрафилов Абумуслим Жабраилбеган хцикайни хабар ганва. 15 апрел 1885 (туштIа 1888) — йисуз Дербент шегьерда дидедиз хьайи Абумуслима Темирхан-Шурадин реалны мектебда кIелзава. 1897-1904-йисара Санкт-Петербург Унвеситетда чирвилер гегьеншарай А. Исрафилова диплом къачузва.
1914-1916-йисара ада Елизаветополь губерниядин Байагьмедли хуьре муаллимвалзава. Гуьгуьнуьн йисара Бакуда векилдин конторада кIвалахзава.
Вичин кьатIунар социал-демократвилинди хьун себеб яз, Абумуслима Дербент шегьерда РСДФП-дин чкадин тешкилат туькIуьрзава. 1917-йисан августдиз ам Азербайджандин Милли Советдин секретарвилиз хкягъ жезва.
Лугьун хьи, А.Исрафилован патахъайни чи гъиле бес кьадар малуматар авач…
Хълагьна кIанда хьи, Абумуслим, чаз вичихъай гегьеншдиз М.Ярагьмедова малумат ганвай (Дагъустандин савкьатар ктабда) цекуьдлагьай вишйисарин лезги шаир бинедай Кьурагьин Штулай тир Жабраил Исрафилован (Мирзе Жабраилан) хайи хва я.
Играми кIелдайбур,чна винидихъ тIвар кьунвай ксарихъай низ гьихьтин малумат аватIа кхьена ракъурун квевай тIалабзава.
Вакъиф Муьшкуьрви