Лезги чIала агъзур йисарин сирер, гелер хвенва. РикIик дамах кутадай кар я хьи, Я. Яралиев хьтин алимри чи чIалан куьмекдалди дегь чIаван кхьинар кIелзава, гзаф сирер сад-сад экуьнал акъудзава.

И чар кхьинин себеб аял чIаварилай заз динжвал тагузвай са гафунин мана чириз кIан хьун я. Зи гъвечIи ватан тир Манкъулидхуьруьн жемят са шумуд сихилдикай арадиз атанва, абурал гьарадал вичиз талукь тир тIварни ала: Микрагъар, Байрамар, Гъетегъар, ТIапIацар, Чавмараяр, Квасаяр ва икI мад. Зи чIехи бубаяр «КьинтIар» тIвар алай сихилдикай я. Заз аял чIаварилай фад-фад зи япух галукьзавай и гафунин мана чир хьун, ам гьинай атанвайди ятIа, вуч лагьай чIал ятIа гъавурда акьваз кIан тир. «КьинтIар» вуч лагьай гаф ятIа? Са гьахьтин ятIа «кьин къунвайбур» ятIа? «Кентавр» гафинизни ухшар я. Белки тарихдин къадим къатара «КьинтI» тIвар алай тайфа, халкь хьанватIа?

Чириз кIанзавай мад са затI. Чун аял тир чIавариз чи бадеди гагь-гагь чин Рагъиник элкъуьрна ихьтин са мани лугьудай:

Рагъ, Рагъ, бубад кIваляй фу тIуьна хъша!

Яру къванжалай яд хъвана хъша!..

Гьайиф хьи, а чIавуз чи гьич акьулдизни къведачир бадедивай жузан: ам вуч мани я, ам гьинай атанвайди я, вучиз лугьузвайди я? Адаз мад гуьгъ авайди яни?

Зи фикирдалди (эгер ам са шаирдин шиирдин цIарар туштIа) и мани чи халкьдин христиан диндилай виликан, Ракъиниз, Вацраз, цIуз икрамзавай диндиз талукьди я. Вични и мани Рагъ акIидамаз, ам «бубадин кIвализ» хъфирла рекъе твазвай мани я. Заз ван атунай и манидиз гуьгъни авайди я. Эгер гьакI ятIа, адан гуьгъ чизвай ксар аватIа, и манидин амай пайни чир хьанайтIа хъсан тир. Чи халкьдин фолклордин кIватIалрай заз и мани гьатнавач. Вучиз?

Римма Гьажимурадова
зари