Бакуда “Алам” тIвар алаз лезги культурадиз талукьарнавай журналдин сад лагьай нумра чапдай акъатнава. Вичин сифте гафуна журналдин кьилин редактор Руслан Шейдаева кхьизва: “…Адет яз цIийи ктаб, газет, журнал, кIватIал ва мсб. арадал акъудзавайда вичин мурад-метлебдикай, хиве кьазвай къастарикай, вилик эцигнавай амалрикай малумат гуда… ЦIийи журналдин тIварцIин кIаникай (сифте чина ганвай) “Лезги культурадин журнал” гафарай малум жезвайвал, чи кьилин къаст лезги культурадин аваданвал хкажун, ам вири лезгийрин арада чкIурун я… “Аламди” вилик кутунвай къастарикай садни жегьилар чпин халкьдин культурадал къадими авун, абуруз чи халкьдин гзаф сур тир культурадикай лугьун я…” Журналдин сад лагьай нумра хуш гафаралди профессор А.Гуьлмегьамедова, Дагъустандин халкьдин шаир Б.Салимова, композитор ва шаир А.Мегьмана ва мсб. тебрикнава. ИкI, профессор А.Гуьлмегьамедова “Квез чIехи агалкьунар хьурай” лагьанвай тебрикда “алам” гафунин мана ачухзава: “Зи словарда, — лугьузва алимди, — алам гишир, нехиш хьиз ганва. Птоломеян картада Кас гьуьлуьз виридалай мукьвал шегьер хьиз Алам къалурнава. А шегьер, аквар гьаларай, цик акатнава. Адан туьшда къенин Ялама ала. Чи словарда гьатнавай гьа гиширар, завай хьайитIа, дегь чIавара Алам шегьерда хразвай халичайрикай чаз амукьнава. Куь журналдал “Алам” тIвар хьун чи накьанан, къенин ва пакагьан йикъар галкIурун хьизни кьабулиз жеда…” Журналда макъалаяр пуд чIалалди ганва — лезги, урус ва азербайжан. Сифте чинар тарихдиз бахшнава. “Древняя история лезгин” тIвар алай макъалада, адан автор, профессор Я.А.Яралиева Кавказдин къадим халкьарикай тир лезгийрин культурадикай, чIалакай яшайишдикай кхьенва.
Лезги эдебиятдиз бахшнавай чина Лезги Няметан уьмуьрдин ва яратмишунрин рекьиз бахшнавай макъалада ватанперес шаирдикай веревирдзава. Тарихдин илимрин кандидат Фейруз Беделова лезги халкьдин календаррикай суьгьбетзава. Ва и хел къенин йикъалди гьелелиг эхирдалди ахтармишна акьалтIар тавунвайбурукай сад тирди къейдзава. Алай вахтунда лезги чIалаз, адан культурадиз ва тарихдиз къецепатан халкьарин алимрини интерес ийизвайди малум я. ИкI “Алам” журналда американви Чак Донетакай, лезги чIал ахтармишзавай алимдикай ва адан кIвалахдикай малуматар ганва. Журнал кIелзавайбуру иллаки халкьдин адетриз бахшнавай кьилиз артух итиж ийидайдал шак алач. ГьикI хьи, къенин юкъуз гзаф кьадар хъсан милли адетар чи арадай акъатзава. Имни пара гьайиф къведай кар я. Журналда лагьайтIа, лезгийрин адетар хуьзвай ксарикай ва хуьрерикай галай-галайвал кхьенва. ИкI и нумра лезги мехъерриз бахшнава ва ам кьиле тухузвай къайдаяр галай-галайвал ганва: “це лугьун”, “крар паюн”, “нупачи хкягъун”, ва икI мад. Макъаладин автор вич чаз фадлай машгьур журналист Этибар СтIурви я. Кьилдин чин кьисметди ватандивай, лезги чиливай яргъаз акъуднаватIани, хайи чIалаз, халкьдиз вафалу яз амай алим-дишегьли Гьасанова Гуьзел Юзбеговнадин ахтармишунриз чара авунва. Кьилин категориядин муаллим тир ада Санкт-Петербургдин школайрикай сана кIвалахзава ва гьа са вахтунда лезги шииратдай ахтармишунин кIвалах кхьизва. Журналдин и нумрадай гьакIни спортдикай куьрелди ганвай хабарар ва бязи делилар кIелиз жеда. Гьа са вахтунда гъвечIи кIелзавайбурни авторри рикIелай алуднавач. Абуруз чара авунвай чина конкурс малумарнава. ГъвечIи кIелзавайбурун дикъетлувал ахтармишун патал мискIалралди машгъулатар ганва. “Алам” журнал жуьреба-жуьре гуьрчег, ерилу шикилралдини чIагурнава.
Жамиля Гьасанова
Лезги газет