Дагъларин тарс (кьиса)
КцIар райондин ТIигьиррин хуьряй тир
Гьесретов Вакъиф малимдиз бахшзава.
Дагъдин хуьре, зулун бере
Са лезгиди вичин кIвале
Эвер гана, хуьруьнвийриз
Игьсан гузвай жедай жуьре.
Мукьва –кьили, къуни-къунши
Эл агатна гъенел вири.
Рагьмет гъана кьейибуруз
Санал тIуьна касдин ризкьи.
Патарихъ квай хзанарни,
Агатнавай мугьманарни.
Пакудавай гададихъ кваз
Атанавай са динэгьли.
Гафар ийиз исламдикай,
Кьуркьандавай каламрикай.
Яргъи теспегь кьуна гъиле
Ацукьнавай вини кьиле.
Хабар кьунай фекьидивай,
Хуьруьнвийри шумуд жузун.
Мумкин тушир хванахади
Ихтилатриз жаваб тагун…
«Йиф хийир хьуй» алаз мецел
Дуьаярна къарагъна эл.
Разивална мугьмандизни
Са кьуьзуьда касдин гъенел.
Садлагьана шегьервиди
Лезги чIалал жаваб гана:
-Зун лезги я, кани буба!…
Хуьруьнвияр мягьтел хьана.
-Кьабул хьана ви чирвилер,
Хъсан хьана атана вун.
-Лезги ятIа бес вучиз хва,
Мугъул чIалал рахана вун?
ТIиш тик кьуна са тIимил кьван,
Хванахади хкажна ван:
-Я чан буба, лезги чIалал
Илимдикай рахаз жедан?
“Ахтармишиз амукьда зун,
Башламишиз кан хьайитIан.
Яратмишиз канзава заз,
Бажарагъсуз туш зун акьван…”
…Яб акална рехи касди
Пара чIехи сабурдив.
Вил вегьена динэгьлидал
Гаф лагьана абурдив.
ЯхцIур йисуз са малим яз,
Аялриз чIал чирайдаз.
Рахун векъи мугьман фекьи
Аквазавай язух яз.
-Ви дережа кьакьан хьуй хва,
Чирвилерни пара хьуй.
Ви фагьумди экв гурай чаз
Кай-хъухъвайдаз чара хьуй.
Эл алтуграй вун лагьана
КьатIунрин нур кьабулиз.
Къурбан тирдан вил хьурай вал
Къимет гурай акьулдиз.
Жегьил я вун, бахтни гурай
Шад жедайвал датIана.
Алхиш атуй гьар са патай
Ви рикIин тIем кьатIана.
Са жув патал уьмуьр гьалмир
Элдин никIел стIал хьухь.
АкIай касдив гъил це чан хва,
Вун рикIерин хиял хьухь.
Межлис хьурай ви илимдин,
Кьуд патай сел атурай.
И гьунардин чIехивилел
Ви ким, майдан ацIурай.
Мярекатдин верцIи чIавуз
Ваз аламат акурай.
Ван атана, ви межлисдиз
Хуьряй диде атурай.
«Чан» лагьана къвез авайдан
Вуна бес гаф атIудан?
КIвачел кираб* алай диде,
Къуншид паб я лугьудан?
Икьван вIерцIи дидедин чIал
Вучиз кесиб аквазва?
Кесиб касдиз туькьуьл бахтар
Вучиз несиб аквазва?
ЧIал гайидаз хъсан чизва
Къе и чIалан гьал вуч я?
Рагъул хьанвай чешмед вилин
Кьилел алай къал вуч я?
Диндилайни вилик чан хва,
Цаву чилив чIал гана.
«Хуьх» лагьана, «хьухь» лагьана
Ватан гана, кIвал гана.
Бес Аллагьди гайи чIалав,
Икьван къайи агатдан?
Бес вун хьтин динэгьлидай
Ихьтин гафар акъатдан?
Ваз чидачни бес уьмуьрдиз
ГичIи ава, ал ава.
Гайи касдин кьакьанвиле
Канивални чIал ава.
Дидед чIалал лугьузвачтIа
Ви дад гьида кьабулда?
Кьуркьан мецел алай инсан,
Куьз ава и акьулда?
Чи чIал чна хуьн тавуртIа
Чаз лезгивал амукьдач.
Ужуз кьуртIа чна икьван
Квахьда, мад чав гумукьдач.
Уьмуьр лугьур иер рекье
Рекьинви я, хайи чIал.
Бубад кIвал хьиз багьа яхъ хва,
Чаз Аллагьди гайи чIал.
Жуван гафар аватIа на
Патан гафар лугьумир.
ШанкIал ийиз дидедин чIал,
Адан чара атIумир.
Яб тагайтIа эгер адаз,
НекIеди вил кьада гьааа!..
Чун чIавуни латинар хьиз
ЧIулав цIарцIе твада гьааа!..
Япарни кваз яру хьана,
Пер ханавай хахадин.
Хев дуьзардай кьасарзавай
Къуьнел алай чухвадин.
Кьил агъузна хванахади
Вичин гъалат кьатIана.
Курум-курум акъатна гьекь,
ГалкIиз-галкIиз рахана.
-Бес я буба, ви гафарин
Зун гъавурда акьуна.
Гила жуван чIехи гьече,
Заз масакIа акуна.
Хъсан хьана дуьшуьшди зун,
Къе ТIигьириз акъудна.
Илим чирна кьакьанри заз,
Ахварайни авудна.
«Кираб алай паб» лагьайла
Зуз экъвена зи чанда.
Шукур хьурай дидед чIала
Хъверзама чи ватанда.
Куь фагьумни, дуьня кьатIун
И гьуьлер кьван дегьне я.
Къе куь вилик зи пагь атIун,
Гаф кьит хьайи легьзе я.
Акъвазнавай липI хьана эл,
Мугьман итим рахазвай.
Гила адаз и кьуьзуь кас
ЧIехи Шагь хьиз аквазвай…
* * *
Ван хьайила и кьиса заз
Зун хиялри гатана.
Садлагьана къе зи патав
Чидани вуж атана?
Лагьана заз, чар – къелем гваз
Зи кьатIунрин таватди**:
-Квелинвалмир я чан шаир,
Гаф туькIуьра нубатдин.
Ваъ лагьанач за иердаз
Зун жув-жував агатна.
«Дагъларин тарс» гъиле кьуна
Элдин вилик акъатна.
Къал тахьурай чи дуьняда
Чилин винел рагъ хьурай!
Садан чIални текьирай мад,
Лезги чIални сагъ хьурай!
Мецел кьван я зун
Зи кани дуст Къурбаналийрин Камраназ завай икьван чIавалди кьве шиир кан хьана. Завай сакIани абур кхьиз хьанач. За лагьана:-«Хьанач»,жавабна:-«паааа…гь..»
Эминан чар кIелиз Эмин жез ава,
Гафуниз элкъена ифин жез ава,
ЦIийи цIар кхьейла секин жез ава.
«Рагъсузри» лагьайтIан, рекьел къван я зун,
Табзава, рикIелай мецел кьван я зун.
Гатфарин экуьн кьван уьмуьр кан хьана,
Заз чIалан верцIивал, суьгьур кан хьана.
Камраназ къе завай, шиир кан хьана
Лагьана шиирдин пагьливан я зун.
Туш стха, рикIелай мецел кьван я зун.
Руьгьдикай куьз хьайи яд гарув гудач,
Берекат агудна рат гарув гудач.
Алахъда гьиссерин дад гарув гудач
Са кIус атана фей са инсан я зун,
ЧIалахъ хьухь, рикIелай мецел кьван я зун.
ПIузардал нефесдив юзаз авай ван,
Инсан я, хзан я, садни и ватан.
Вучиз тади гала? Макьам хьуй хъсан
Сабурдив ягъазвай, рикIин ван я зун
Я стха, рикIелай мецел кьван я зун.
Гъаладин пел
Элкъвез-хуьквез къе датIана
ЦIигелвили рикIатIана.
Гьикьван чIав тир, къвез тахьана
Гъаладин пел!
Крарикай гатIана зун,
Вун лагьана атанай зун.
Бес вучиз фад ацIана зун,
Гъаладин пел?!
За чим кьуна, и рикI ацIай
Вун лагьана гъайила пай.
Гьай хтана цIацIар юкьвай
Гъаладин пел.
Къалгъан хьана ви рехъ, жигъир
Яргъал къвазна завай шиир.
Какахьна зи ийир-тийир,
Гъаладин пел.
АкIиз рикIе кIуфар хци
ТIал чIугзавай тIалдин вичи.
…Тахт амачир, шагь я вун зи,
Гъаладин пел.
РикIиз дуьня сал тахьурай,
Ягъун, рекьин, къал тахьурай.
Меце тIал квай чIал тахьурай,
Гъаладин пел!
ГъвечIи- чIехи, талгьана эл
Бахтавар хьуй чилин винел.
Вуч иер ярикI-рикIе мел,
Гъаладин пел!
Зи чIал рекьимир
За куь хатур хайи касдиз къван гуда,
Чан амачтIа и дамардай чан гуда.
Куьнуь гуда, имир гуда, шан гуда
Зи чIал рекьимир.
Элкъвена цуькверин навариз килиг,
Чилиз икрам ая, цавариз килиг,
Алатай, къвез авай чIавариз килиг
Зи чIал рекьимир.
Цавун кьакьанвиле шиир авачтIа,
Кхьинра са гьарай, фикир авачтIа,
Кьел квачир рахунриз эхир авачтIа
Зи чIал рекьимир.
Жуван гаф етим таз, патанди кхьиз
Авай гаф лагьайтIа, элкъвена ккIиз,
ТIимил я амайди чIехи цал чкIиз,
Зи чIал рекьимир.
Аку… хъарца фида, хуьн тахьай ябу
Кьел тIуьрда яд хъвада, чIал къейда агъу!
Тежервал сурал чи, несилрин тфу
Зи чIал рекьимир.
Са рекьел къвен тийиз жезвачтIа чIалахъ,
Жуван гаф авачтIа, на патанди лагь.
Я стха рикIел хуьх, туштIа вун Аллагь
Зи чIал рекьимир.
ТахьайтIа масакIа ванер къведа чаз,
Экв къведач, къвал къвадач. къванер къведа чаз.
Я туштIа ша санал, рекье тван Эйваз…
Зи чIал рекьимир.
Зун ЗАРИ я
Са алимдин чар кIелна за, галатна
Пелел фена шагьвар авай, гар авай.
Квач чиливай, чил цавувай къакъатна
Кхьин акваз, ягьанатрин цIар авай.
ТуькIуьр тийиз, яратмишар ийизвай,
Чи «хтул» ваъ, къуншид «неве» кхьизвай,
«Рагъсуз» хци акваз-такваз рекьизвай
ЧIал акуна, хайи элдин тIвар алай.
Рагъ акьурай цIир авачир къузайра,
Гьахъ гафунин кьилел алай къазайра.
Намус ава хайи чIалан сузайра,
Шеле ялда, са уьмуьрдин пар авай.
Малаикри кьепIин равал нек гана,
Ракъини заз цукIвар юкьвай рехъ гана.
Пел кхьейда къелем гана, экв гана
Са рикI я зун, шиир лугьур яр авай.
Къайи къванциз кьацI акъудда рипинив,
ЦIар туькIуьрда къведайвал за епинив.
Агал тийиз сварни тада рикIинив
Зун лагьана атай касдиз кар авай.
Шумуд тIалдин гелер фена рикIелай,
Атай садни, рекье твадач рекьелай.
Заз куьн чидач, эй багърибур рикI алай
Зун зари я, гьар са цIарцIе зар авай.