Эхир вахтара Бакуда авай литартурадал рикI алай лезги интелегенцияди чи чIал, литаратура, шириат, публицистика вилик тухунин рекъяй чIехи кIвалахар авунва ва и карда хъсан, зурба агалкьунар арадиз атанва. «Самур» газетдин, «Чирагъ» журналдин алакьунар гьар са лезгидиз чизва. Шаз-20I2 лагьай йисуз лезги литаратура ва чIалал чIехи рикI алай зи дуст Къурбанналийрин Камранан викIегьвилив кардихъ акатай «Алам» журналдин кIвалахар ва адан такьатар чаз виридаз пара кьван хуш я.
«РикIин гаф» тIвар алай литаратурадин кIватIал чкIайдалай къулухъ йаргъи йисар тир лезги чIалал кхьизвайбур сад-садав агатиз тежез. Гзафбурун рикIера мурад авай: яраб чаз ихьтин са кIватIал хъижедатIа. Ингье чун и мураддив «Алам» журналди агакьарна, и журналдин къене «Марвар» лезги литературадин кIватIал кардихъ акатна. «Марвар» цуькведин тIвар я, и тIварцIини вичин макъсаддиз хъсан къуллугъ авунал зун чIалахъ я.
2013 йисуз ибне (март) вацран 2-даз Бакуда «Уьфуькь-S» тIвар алай чIалар чирзавай Европадин тешкилатдин дараматда «Марвар»ин сад лагьай кIватIал кьиле фена. И карда зегьметар пара тир “Алам” журналдин кьилин редактор Камрана атанвайбуруз «Куьн атуй, рагъ атуй» лагьана, мярекат авална. Ада «Алам»дин эверуниз гьай гана атанавай Вакъиф Муьшкуьрви, Римма Гьажимурадова, Билал Адилов, Зиядхан Мурадханов, Эйваз Гуьлалийрин, Бести Нифтиева, Анар Уьнуьгъви, Орхан КцIарви, Элтудо (Элшад Лебибов) сад-садахъ галаз танишарна, журналдикай, авунвай крарикай ихтилат ахъайна. КIватIалда “Алам”дин коллективдикай Жалал Жалалова, Абир ЭчIехвиди ва Руслан Шейдаевани иштиракзавай. Мярекатдин йикъаргандавай пуд кIвалах атанвайбурун вилик эцигна:
1.«Марвар»диз чIехид хкягъун;
2. «Алам» ва адан кIвалахдикай веревирдер авун;
3.Поэзиядикай, шиирдикай, ихтилат ийин, жегьил шаиррин шиирар кIелун, рехъ къалурин, къимет гун.
КIваталда «UFUQ-S» ММС-дин директор Ван Дер Спуж Ролеоф Жагьаннеса чпин кIвалахдикай куьруь малумат гана, «Марвар»диз агалкьунар мурадна, чпи акъуднавай «Зи лезги чIалан улуб»ни чаз пешкешна. Лингивинистикадин рекъяй абуру тухузвай кIвалах чаз пара кьабул хьана. Чпи гьар вацран садлагьай кишдин юкъуз сятдин I400-даз вичин офисда «Марвар»диз кIватI жедай мумкунвал ганвайди баянарна, чпивай жедай вири гъил къунариз гьазур тирди малумарна. Камрана виридан тIварцIелай директордиз разивална, гьуьрметдив рекъе туна.
КIватIалдин чIехид вуж хьана канзава лагьайла, вирида сад хьиз Гуьлалийрин Эйвазан тIвар кьуна ва ам чIехид хкягъна. Ахпа журналдикай, ада акъатнавай макъалайрин чIалакай рахунар кьиле фена, гьар сада вичин кьетIен фикир чирна, мярекатдал чан атана. Жегьил кхьирагрин веревирдер, фикирарни вирида пара хуш кьабулна. Са куьруь чIавуз «Алам»ди авунвай крарикай, манидаррин арада тухванвай конкурсдикай, журналдин «Лира» тIвар алай премиядикай, сифте чкаяр кьур манидарар Руслан Пирвердиев, Магьира Ширинова, Элтудодин (Элшад Лебибован) Бакуда концерт туькIуьруникай яргъиз дискусия фена.
Пуд лагьай пай Гуьлалийрин Эйвазан хиве гьатна. Ада виридаз вичин разивална, гъиле кьунвай и пак карда чIехи агалкьунар мурадна. Хиве авай кIвалахрикай, поэзиядикай, шиирдин кIалубрикай, къайдайрикай са гафуналди шииратдин метрикадикай гаф ахъайна. Вичин яваш, верцIи ванцIив шиир вуч ятIа, рифма куьз лугьуда, цIарарин пай хьун вуч ятIа ва маса малуматар, лезги шаиррикай чешнеяр гъиз-гъиз жегьил шаиррив агакьарна. Шаирди вичин шиирар хъсан интонациядив хуралай лагьана, кIватI хьанвайбуру шаирдин шиирризни рахунриз яб гана. Гуьгъуьнай мярекат асул поэзиядин кимел элкъвена. Вакъиф Муьшкуьрвиди вичин, Камрана К.Келентерлидин, Руслана Къудрат Велиханован, гьакIни Эйваза С.Сулейманан шииррикай чешнеяр хуралай лагьана. Ахпа Вакъиф Муьшкуьрвидин лезги чIалай Азербайжан чIалаз элкъуьрна гьазурзавай улубдикай рахунар кьиле фена.
Гьар са сятдилай кIватIалда авайбур чайдин суфрадихъ ацукьзавай. Антрактдин чIавуз «Уьфуькь-S»дин лезги группадин кIвалахдарар Исмаилрин райондай тир кIелетви Натаван Замалдановадини чипирви Офеля Яхуловади хъсандаказ дем къачуз ганвай чайдивди атанвайбурун рикIерихъ мадни чим кутазвай. Мярекат хъсан, хвешивилин агьвалдивди кьилиз акъатна.
Гьа икI, «Марвар»ди сифте кам къачуна.
З. ХУЬЛУЬХЪВИ
P.S. Апрелдин 6-даз “Алам” журналдин редакцияда “Марвар”дин къвед лагьай кIватIал кьиле фена. КIватIалда сифте яз хьайи чIал патал алахъзавай ва лезги чIалал кхьизвай къелемдин сагьибар Бажиханум Исаева, Лейла Амирова, Сархан Ярагьмедов, Дилбер Агъаева, Магьира Ширинова ва Рашад Магьмудни хьана.