«Дидедин дафтардай…»

Дидедиз вичин чанта авай. А чантада вичин рик1и кьур зарийрин улубар, журналар, газетар авай. Са кьиликай вири ван алаз к1елдай. Дяведин туькьуьл ч1авариз, 6-7 йисуз 3 класс к1елнавай 80-лай фадлай ккамнавай Дидедин чантада Расим Гьажидин, Етим Эминан, Семед Вургъунан, Къудрат Велиханован, Асеф Мегьманан, Риммадин, Рамиз Къусарчайлыдин, Зерифадин… улубар авай. Заз къелемдин дустари чпин ктабар агакьрайла, к1уьнк1ве Дидеди к1елдай. Са пуд-кьуд йикъалай «махма я бала, хчу…» лагьайт1а адан сензурадай акъатнач, лагьай ч1ал тир. Лугьун тавурт1а фена чантадиз. Етим Еминни Семед Вургъун, са кьадарни Асеф Мегьман хуралай чидай… Шукур хьурай, яргъа авач, рик1е ава… Салам хьурай вичиз!

Гуьлалийрин Эйваз

Элдив вахкана

Шиирдив уьмуьрун, пай атана заз
Селдивай къачуна, элдив вахкана.
Зи руьгьдин дегьнедай гьай атана заз
Элдивай къачуна селдив вахкана.

Рик1ел кьац1 тавуна кьезил жедач хъел
Вилел гел т1ат1ана, т1имил жедач шел.
Тараз т1ар тавуна, агъузна за хел
Чилелай къахчуна хелев вахкана.

Лекьрен муг кук1ушра, кьвала хъсан я
Фарлашни рекьел ваъ, цла хъсан я.
Дуьани шиирда, ч1ала хъсан я
Мецерлай къачуна мелев вахкана.

Яшдал яш атунвай эхиз чир хьана,
Вуч ч1ана дуьшуьш я…негьиз чир хьана.
Рекье тваз чир хьана, шехьиз чир хьана
Ц1велай къахчуна шелдив вахкана.

Рик1ин хъуьтуьл хьун я, шиирдив рахун
Пара шеъ кан жемир, зи ц1ар кьван я зун.
Къачурди эхцигнач, и кьиляй лугьун
Гел тахьуй лагьана, гелев вахкана.

Гьатна

Акъалдиз-къарагъиз экъвез чир хьана,
Куьтендик акатна, макъина гьатна.
Дигьедик акатиз, ргалда ак1из
Терездик акатна, епина гьатна.

Нефесдин гел туна кам къачур рекье
Экуьнал эл акун, мурад тир рик1е.
Гафунин кьуьгъвера, шиирдин нике
Кьат1унри вуч гвена, к1ат1ина гьатна.

Цаварин гугрумар, ст1алрин гьунар
Цуькверин шагь атир, лекьерин сувар
Тухвай кьван межлисар, лагьай кьван гафар
Мефтеда чрана дадина гьатна.

Ахъайна зарпандар, буш туна кьенер
Хиялдиз ким хьана, дагъларин синер.
Дидедин лайла хьиз зи рик1ин ванер
Ракъинив агакьна, экуьна гьатна.

Ватандал рик1 алай, шиирдал кьару
Руьгь т1алди чухвайла, уф гана гару.
Къекъвена къубудин чкадик дуру
Эйваз и сенятдин кьац1ина гьатна.

Ч1ал туна фена

Галк1ана ахъайнач ц1елхемдин лувар …
Дидеди зи рик1ин гъал кьуна фена.
Ракъинай ц1ай гъана, агудна цук1вар
Балаяр нефесдин ц1ал туна фена.

Уьмуьр санихъ зверна, мурадар санихъ
Кьве дуьня галк1айдал акъвазна кьилик.
И гъилив кутуна, хайиди чилик…
Кьат1унрал ч1уп-ч1улав хал туна фена.

Шумуд вил рахана цифедин ч1алал,
Ац1уз ич1и хьана, авахьна зи хвал.
Гъариб я къе дуьня, пелеш я къе к1вал
Вич фена, амайдаз т1ал туна фена…

…Ац1ана фейибур, ич1из хтана
Къуьнеллаз тухвана, гвачиз хтана.
Бубади жузазва,- вучиз хтана?!…
К1вал туна, сал туна, звал ттуна фена…

Дигана чич1и хьиз, цуьк ахъайна сур,
Лайладин чешме тир, лирлидин гургур.
Шиир гьик1 кхьидач, ац1анват1а хур…
Дидеди Эйвазаз ч1ал туна фена.

* * *

Ажал ят1а къакъудайди, ажалдин к1вач хана кканда,
Дуьняд крар эх жедайвал, чанда такьат хьана кканда.

Диде рекье ттур шаирди, накъвар къенез авадарна
Гъенел атай элдин вилик, кьил къуьнерал хвена кканда.

Кьуд пад вири ич1и хьана, са гъаб я кьван чилер, цавар
Хуьтягьайт1ан къе жува-жув, рик1из сабур гана кканда.

Адет тирвал рекье туна, тек са кардив агакьнач гъил
Балайрин рехъ к1еви авур, ихьтин дуьня ц1вена ккан я.

Шаир Эйваз агь атана, акъатзава келледай гум
Вуч жеда мад, атай инсан и муькъвелай фена кканда.

* * *

«Хьана, хьанач…» куьлег я кьван, махариз хьиз уьмуьрдизни…
Гьуьрмет ккан я, гьар инсандин эвелдизни эхирдизни.

Ч1алахъ жезвач сак1ани зун, амачирдал Диде к1вале
Икьван къайи, ич1и легьзе атай тушир фикирдизни.

Зун кимелай хтай ч1авуз аквазмач хьи, гурар кьилел
Гила пехил килигзава а йикъарин суьгьуьрдизни.

Гел алачир хазина тир лирлид рик1из хъфена вун,
Ви гафарай экв къачуна, рвек1-рвек1 гуда шиирдизни.

Шаир Эйваз агьдив къугъваз, галуд мийир к1елзавайди
Алахъа вун лайих хва жез Дидедизни, Чпирдизни.

Ч1ав рик1е къван хьана

Зун дидеди к1еве твазва.Гьар экуьнахъ жузада:-Я бала, рекьер къе ахъайзавани? Бакудин рехъни к1еви я, Магьачкъаладинни. Балайривайни хуьквез жезвач. И вирус алатначни? Я Аллагь дуьня, саламат хьурай, виридахъ галаз…

Къене ч1ун амачир,* са свах туш зи рик1…
Балайрин рехъ к1еви, диде патав гва.
Къайгъу я, фикир я са агь туш зи рик1
Юкьван тар ханавай диге патав гва.

Къе пехил килигна, лифрен баладиз…
Лув гана Киригай Гилидиз фейи.
Ч1ав рик1е къван хьана, гьатна ц1иргъина
А патаз деминиз, килигиз фейи.

Зун яд хьиз циферин дамарда туна
Т1уьгъвелрал, хумайрал авадра Аллагь.
Къванцин рик1 чуьхвена, вац1ув вугана
К1ев хьанвай кьац1арлай аладра, Аллагь.

Лепейрин юкь кьуна, гьалзава гими
Са патай къван къвезва, са патай гуьлле.
Гъиликай галк1идай гъил тахьуй кими
Шумудан ван къвезва, акъвазна хъеле.

Зун лезги шиирдин ц1вагъ я, суза туш
Цаз къахчу чилелай, Ватан я Аллагь.
Къал квачир са дуьня мурадзава за,
На вад югъ ганвайди, инсан я Аллагь.

*-ч1ун амачир свах-нерв акъуднавай свах

Сир ахъайна гафуниз

Цифер винел Яргъи рушан гъил кьуна,
Къенин шиир наварикай хккат1на.
Цавун виле канивилив вил туна
Ц1арц1ун дуьгуьр нурарикай хккат1на.

Рик1 алтадна, руквар михьна къванерлай
К1вал эцигна, муг авуна ц1арара.
Ккамна фена, къал акахьай ванерлай
Гьар са кимел, кьал атаднач сарара.

Дуьня тирвал ккам-ккам, ч1иб-ч1иб экъвена,
Пелен ст1ал хине хьана цуьквериз.
Кхьинра ваъ, зун мецера къекъвена
Темен гана ч1ал хуьзавай рик1ериз.

Чандин т1алар, тек дагълариз ахъайна
Сир гайила, суьгьур хъвана гъилелай.
К1елзавайдаз рик1 суфра хьиз акайна
Т1вал алудна чи шиирдин кьилеллай.

Гьар са рахун туп1алагъна, кек гана
Зун шиирдив терез кьуна агатна.
Сурай к1вализ гаф хкана, экв гана
Элдин вилик ахъа пелев акъатна.

* * *

Къене т1урфан авай шаир, мез ат1айт1ан лал жедай туш,
Руьхъ вегьейт1а ч1алан вилиз, а сенятдиз кьвал жедай туш.

Къураматдин къумад т1вар хьиз, юзана рик1 текьрекьзава
Дамар-дамар хъухъвай шаир, чешме туна ц1ал къведай туш.

Кьат1ун кек кьван т1имил хьунни, рик1ин ягъун дигиш жезва
Гафуниз гаф тагъай касдиз, мад масак1а гьал жедай туш.

За хайи ч1ал чирай мектеб элдин мезни, дидед рик1 я
И тарсунай вад къачурдав, гафарганрин ч1ал жедай туш.

Шаир Эйваз акъваза вун, ц1айлапандин ц1ун ц1иргъиник
Къе хумайри ат1айт1ан рехъ, «Марвардин» рехъ сал жедай туш.

Ц1игел ама

Аллагь, заз муштулух гурай мелекри:-
Дяве хуьтях хьана, рик1 ахъа хьана.
А йикъал уьзелик курай мелекри…
Хумаяр алатна, рехъ ахъа хьана.

Нефесди ц1ай кьуна, мецел пих хьана
Хер алай шиирдин аваз чара я.
Кьисмет ч1ихет хьана, крар ч1их хьана
Зи рекьел акъатай тукъаз чара я.

И кьерни, и къванни, чил ц1игел ама
Заз чида, зи уьмуьр гьик1 акъатзава.
Дидедин, бубадин вил рекьел ала
Хтулар акунихъ рик1 акъатзава.

Ватан чуьнгуьр я зи, булахар симер
Тезенаг къелем я, т1ал ягъазава.
И гьава ччарад я, пелеш я демер
Нагъв рик1из авахьиз, хал ягъазава.

Аллагь, заз муштулух гурай мелекри:-
Дяве хуьтях хьана, рик1 ахъа хьана.
А йикъал уьзелик курай мелекри…
Хумаяр алатна, рехъ ахъа хьана.

Тара авай ч1афарин гам

Зи дуст, рехи, экуь кас кчанви Залов Бегьрам малимдиз

Ккуз авайдаз са хурп1 яд гун суваб я
Къе сувабар пара хьана дагълариз.
Чан-рик1 тийин, зи дуьнядиз азаб я
Рик1ин гафар чара хьана дагълариз.

Гьажидин пел*, элдин гъен я илифна
Ихтилатна, гьал-агьвална, къекъифна.
П1ирен ттулал* дуьа тийин айиб я
Къенин дуьа, ччара хьана дагълариз.

Рик1 алахьна аламатар акуна,
Гъвеч1и вац1ай верц1и шагьвар акьуна.
Кказад* кьилел, лекьери дем кутуна
Шаир сиве-сара хьана дагъларин.

Экъвена зун къе яйлахра сифте хьиз,
Цуьквед хъуьхъвел, п1уз илисна ч1ижре хьиз.
Кьил чугуна рифмадин лап дегьнедиз
Хиял гарун, хура гана дагъларин.

Кьве к1арна за рекьин дамар, рекьин гъал
Бегьрам стха, масад хьана руьгьдин гьал.
Шаир Эйваз илифайла Кчандал
Ч1афарин гам тара хьана дагъларин.

*Гьажидин пел, Кказадин пел, П1ирен ттул,-Кчанрин хуьре пелерин, чкайрин т1варар

Инаг Шагь я

Ц1игелвилел са цигелвал хтана,
Хайи дагълар, яр хьана зи кьат1унриз.
Зарттар* пелен иервилел аттана,
Рик1 ахъайна къе вили кьур акунриз.

Инаг Шагь я кьакьан ава, кьвал ава
Шиир хъвана, мур ц1рана рик1е зи.
Гаруз вичин, лекьрез вичин ч1ал ава…
Диде ч1алал, агь рахана меце зи.

Аламатри чка кьуна мефтеда –
Ццлан равал, ццал акуна хиялриз.
Вуч авачир, и дагъларин гебеда,
Цифед вилел, т1ал акуна хиялриз.

Хамуниз ваъ, кьац1 ат1ана к1арабдиз-
Ппел кхьейда, заз кхьейди кук1уш я.
Хур гуз жезва гила завай азабриз,
Къе дамарар ц1арарилай арушна.

Ругьдин дуьня, кьат1из ккан хьун шиир я-
Кьат1анат1а, кьат1аначт1а чидач заз.
Къацу синел уьмуьр маса суьгьуьр я…
Рик1из сабур хтанат1а чидач заз.

* Зарттар- Кчанрин яйлах

Добавить комментарий

Ваш адрес email не будет опубликован. Обязательные поля помечены *