ЛЕЗГИ КЪЕНИВИЛИН ТАВХАНАДИН КЬИЛ ВАКЪИФ МУЬШКУЬРВИДИХЪ ГАЛАЗ ИХТИЛАТ
Корр: «Муьшкуьр» ЛКъТ гьикI арадал атанай?
Вакъиф: «Муьшкуьр» тIвар алай Лезги къенивилин тавхана 1990-йисан январдин 14-аз арадал гъанай. Ам туькIуьрунин идея чи кьилиз гьа йисан январдин 4-аз Ялама хуьре кьиле фейи лезги поэзиядинни музыкадин мярекатдилай кьулухъ атанай.
Муьшкуьр Самурдинни Шабрандин, Каспи гьуьлуьнни гилан СДК-дин арадавай чилерин дегь тIвар я. Профессор Я.Яралиева кьил акъудай «Алупан гъетерин улубда» «муьшк» (ва я «мушк») гаф тайифадин тIвар хьизни къалурнава.
«Муьшкуьр» къенивилин тавханади (культурадин меркезди) алай девирдин Хачмаз райондин лезги чIаларал рахазвай халкьарин (лезги, къирицI, будух, лехин-хиналугъ ва мсб.) чIал, литература, фольклор, манияр, кьуьлер, халкьдин адетар, тIуьн-хъун чирунин, вилик тухунин ва къунши халкьариз абур таблигъ авун фикирда кьунвай. И тешкилат винидихъ къалурнавай йисан сентябрдиз Хачмаз РИК-да регистрация авунай.
Корр: Тавханадин активистрикай вуч лугьуз жеда?
Вакъиф: Чи тешкилатдиз гьар са лезги хуьре вичин активистар авай. Худат шегьерда — шаир Медет Эрзиманов, фекьи Аллагьверди Гьажиев, эцигунардай инженерар тир Шаир Фудаевни Бегьрам Залов, консервиярдай заводдин фяле тир Яшар Рашидов; Лечет хуьре — муалимар Шихжамал Шихметов, Шагьмардан Агъакишиев; Яламада — духтур Закир Сафиханов, музыкант Мегьамед Къайибханов, Хъимил къишлахда — муаллимар Жарулла Жемиевни Режеб Бабаев ва мсб.
Корр: Гьа чIавариз квелай гьихьтин крар алакьнай?
Вакъиф: Чна 1990-1996-йисара датIана мярекатар кьиле тухванай: «Муьшкуьр» тIвар алай ансамбль (кьилевайди Акиф Казимов тир), шаиррин кIватIал (кьилевайди Медет Эрзиманов тир) арадал гъанай. Агропромбанкунин Худат филиалда гьахъ-гьисаб ахъайна, Худат шегьердин цIарцIе 8 сот чил къачуна, са 10-12 концерт кьиле тухванай. Чна концертар тек са Худатда ваъ, гьакIни Хачмазда, Хъимила, Нережанда, Мухтадирда, Набранда, Яламада, Лечетдал ва икI мад масанра ганай. Квевай чи кIвалахрин гьакъиндай «Зи рикIин тIалар» ктабдайни кIелайтIа жеда.
Корр: Квехъ «Муьшкуьр»ЛКъТ-дин орган — кьилди газет вучиз хьаначир?
Вакъиф: Эхь, чахъ жуван газет акъуддай мурад авазвай, амма пулдин такьатар тахьуни а кардиз рехъ ганачир. Гьукуматдини чаз куьмекначир. ГьакI хьайила чи шаиррин (Медетан, Къагьриман Якъубован, Шихжамалан, Мирзе Мирзееван) эсерар «КцIар-Qusar», «РикIин гаф», «Куьредин ярар», «Лезги газет», «Самур» газетрин чинра чап хьанай. Чи ЛКъТ-ди авур крарикай «Лезги газетди», «Бакински рабочийди», «Достлукъ», «КцIар-Qusar» газетри, «Хачмаз» ТВ-ди, Даградиоди малуматарни ганай… Чи ансамблдиз концертрай жезвай кепек-къурушдалди чна рекьин харжияр кIевдай, автобусдиз бензин цадай, музыкадин инструментар къачудай. Эверунар (пригласителнияр) чапдай… ЧIехи къуллугърал алай лезги стхайриз гъил яргъи ийиз кIандачир чаз(сад-кьвед хкатайла). Активистри вацра 1-2 манат гудай. Амни са акьван чIехи пул тушир. Чаз куьмек авунин мураддалди, чна «Мосбизнес» банкуниз чарни ракъурнай. Бакудай са заводдин директордизни сив ахъайнай, «Юждаг» университетдин ректордивайни тIалабнай, Хачмаз райондин регьбер хьайи Рафик Нифталиевазни чарар ракъурнай. Са куьмекни хьаначир. Лагьана кIанда, куьмек анихъ акъвазрай, «Муьшкуьрдин» 8 сот чил сифте къарардалди чавай вахчуна, ахпа хъсан къиметдихъ машинар ремонтдай карханадизни маса ганай ада.
Корр: «Муьшкуьр» ЛКъТ-дин кIвалах вучиз акъвазнай?
Вакъиф: Идахъ себебар гзаф хьанай. Кьилинди, чахъ пулдин такьатар тахьун, кьвед лагьайди, са бязи «хахайри» чахъ хкуьрун, са бязи юлдашар «галатун», яни кIвалахдивай къайи хьун, ва мад маса себебарни хьанай.
Корр: Виликан СССР чкIидай кьилера гзаф халкьарихъ, гьа цIиргъинай лезги халкьдихъни вичин са хейлин къенивилин меркезар авай. Куьн гьабурухъ галаз гьихьтин авсиятда авай?
Вакъиф: Пара хъсан. Чна Магьачкъаладавай «Шарвили», Сумгаитдавай «Шагьдагъ» центр, КцIаравай «РикIин гаф», Саратов вилаятдин Энгельс шегьердавай «Мел», Ленкерандавай «Авеста» хьтин тешкилатрихъ галаз дуствилин алакъаяр хуьзвай.
Корр: Куьне «Муьшкуьр» ЛКъТ цIийи кьилелай кIвачел къарагъар хъувуртIа гьикI жеда?
Вакъиф: Дуьз лагьайтIа, зунни галатнава, яшарни алатнава. Хъсан жедай алай девирдин лезги жегьилри ам кIвачел ахкьалдарнайтIа! Зун жувалай алакьдай куьмекар гуниз гьар са вяде гьазур я.
Корр: Вакъиф муалим, эхирдай за куьн и мукьвара жезвай 60 йисан юбилейдиз талукь яз барка ийизва. За за квез чандин сагъвал, халкьдиз къуллугъ авунин рекье мадни агалкьунар хьун тIалабзава!
Вакъиф: Аллагь квелай рази хьурай! Заз авай хабаррай, Квез лезги чIалал цIийи журнал акъудиз кIанзава. Им вижевай кар жеда, куьз лагьайтIа, чи кIел-кхьинал рикI алай ксар патал ам цIийи кимел элкъведайдал чIалахъ я зун! И рекье квез чIехи-чIехи агалкьунар!
Корр: Сагърай!
Ихтилат авурди: Каркам Аламви