Чи културадин журналдин рекъе тур йисан агалкьунарикай садни «АЛАМ»-дин улубар» сериядай сифте ктабар экуьнал акъатун гьисабиз жеда. Эхь, журналдин редколлегиядин меслят­­далди гьазурай улубар 20I3-йисан эхирра Бакудавай «Азербайжан» издателствода чап хьана.
«АЛАМ-дин улубар» тилитдикай сифте ктаб журналдин кIвалахдар Жалал Багъираштула кхьенвай «Чинеба гаф» тIвар алай логикадин месэлейрин кIватIал хьана. Ктабдин редактор Камран Аламви я. Ада кхьизва: «И улуб Жалал муаллимдин хайи чIалал акъатнавай сифтеди хьуниз килиг тавуна хайи чIалал кIелдайбуруз ам фадлай чизва. Гьеле «Совет кенди» газетда кIвалахзавай чIаварилай ада Фейруз Бадалов ва Муьзеффер Меликмамедов хьтин чи литературадин вилик-кьилик галай ксарихъ галаз къуьн-къуьне туна чи чIалан проблемар чирнава. I992-йисуз «Самур» газет акъатайла сифте и кардихъ къуьн кутурбурукай садни Жалал муаллим тир.»

ШатIийриз логикадин царцIей чирвилерин вини гьавада жен къенин юкъуз гзаф важиб тирди къейдзавай улубдин авторди «Акъулдивди фагьумиз чира» тIвар тунавай сифте гафуна лугьузва: «Йигин камаралди глобализациядин патахъ физвай дуьнядин аваданвилиз дигай яз кIвач вегьиз канзавай гьар са жегьилдиз, мектебда кIелзавайдаз, санал къачурла вири шатIийриз логикадин чирвилер хьун, чара авачир кар тирди рагъ алай югъ хьиз аквазва. Муькуь патайни рикIелай алудна жедач хьи, логикадин кьатIунрин вини гьавада хьуни инсандиз вичи-вич чирзава, ам кьилди хьуниз ва ялгъуздаказ веревирдар авуна къарар гуниз гьазурзава. Маса гафуналди лагьайтIа, адаз азадвилин масанвилиз атIай къимет гуз чирзава».
ГьакIни я. РикIивайни, гьар са инсанди ийизвай крар мураддиз дигай нетижадал гъин паталди сифте абрун мана-метлебдин деринвилевай вири шартIар логикадин къанунрин сафунай ягъана канда. Гьавиляй, чна меслят гузва:Ктаб къачуна кIела! «Чинеба гаф» улубдикай цIийиз кIелиз чирзавай аялривайни, жегьилривайни, яшар хьанвайбурувайни менфят къачуз жеда.
«АЛАМ»-дин улубар» тилитдикай чап хьанвай 2 лагьай ктабдин тIвар «Лезги поэзиядин антология» я. Улуб «АЛАМ»-дин редколлегиядин панарикай сад тир зари, кхьираг ва публицист Вакъиф Муьшкуьвиди гьазурнава. «Лезги поэзиядин антология» лезги шаиррин эсеррин кIватIал хьунилай алава са шумуд аваданвилелди вине ава. Сад лагьайди, улубдиз VII вишйисара уьмуьрнавай Гуьлгер таваталай авална къенин йикъаралди кхьизвай гзаф санда лезги зарийрин эсерар аватнава. Кьвед лагьайди, кIватIалдиз шиирар лезги ва азербайжан чIаларалди гьатнава. Шиирар азербайжан чIалаз элкъуьрнавайди Вакъиф Муьшкуьрви я. Дуьз я, и цIарцIей сифте кам хьиз лезги ва азербайжан  чIаларал эсерар туькуьрнавай рагьметхьайи шаир Келентер Келентерлидин 2011-йисуз «Насир» издателствода чапдай акъатай «Лезги поэзиядай чешнеяр» тIвар алай улуб гьисабун герек я. А ктабди Азербайжандин кIелдайбур СтIур Дала­гьа­лай инихъ гзаф санда лезги шаиррин эсерихъ галаз сифте яз танишарзава. К. Келентерли Азер­байжан чIалалди кIелзавайбурунни патай вичин дигай поэзиядивди къабул хьанвай тамам шаир тирди фикирда кьурла, «Лезги поэзиядай чешнеяр» ктаб арадал акъатун вич лезги литературадин тарихда вакъиадай гьисабиз жедай масан са кар тир. Амма ктаб экуьнал акъатайдалай кьулухъ улуб гьазурайбурунни са бязи авторрин арада хьайи «акъажунарин» гегьенш публикадиз кьван акъатнай…
Элкъуьрун вич гьикьван гзаф дамахдин кар ятIа, гьакьванни залан са кIвалах я. Къелемдин иесийриз хъсан чида, цIуру Советрин аямда шиир элкъуь­рзавайдан зегьметдиз автордин вичин кIвалахдиз кьван мас гузвай. Маса гафуналди, сад хьиз гонорар къачузвай. Чаз, и гафаралди са чIалай маса чIалаз элкъуьрзавайда сифте и кардин жавабдарвал кьатIунин важибвал вилик чIугваз канзава. ЦIийи улубдин кирамди «Лезги литературадихъай ва Азербайжан чIалаз элкъуьрунин тарихдикай» тIавар эцигнавай сифте гафуна къейдзавайвал, ам и кардал 30 йисалайни пара са вахт я хьи машгъул жез ва элкъуьрунин сенятдив гзав жавабдарвиливди эгечIнава. Ада кхьизва: «Играми кIелчияр, куь гъилевай и улуб авторди алатай вишйисан 80-йисарилай гъиле кьунвайди я. Эсерар элкъуьрдай чIавуз чна кьилин фикир абрун мана-метлеб авайвал хуьниз, эсер кхьенвай касдин фагьум кIелчидив агакьруниз ганва. И кьве чIал чара-чара чIаларин хизанрик акатуни чи гъилевай кар мадни заланарзавай, куьз лагьайтIа Къвфкъаз чIаларинни туьрк-Алтай чIаларин арада гзаф тефирар авайди я».
Улубдин автор, ам туькIуьрдай вядеда, алахънава хьи, и куь гъилевай улуб, сад лагьайди, азербайжанвийриз лезги халкь ва адан литература хъсан чир хьурай, къвед лагьайди, дидед чIалал кIел-кхьин течизвай лезги стха-вахариз хайи литературадикай хабар хьурай, пуд лагьайди, и халкьарин арадавай галкIаяр мадни тIарам хьурай.

«АЛАМ»