Зун и мукьвара кьарай къвен тийиз гьакI авай… Вил вегьена за жуван улубрин шкафдал, акуна заз «Уьзеир Гьажибегован энциклопедия» тIвар алай улуб(«Üzeir Hacıbəyov ensiklopediyası», Bakı-2007).
Ингье, улубдин 32-чинай за кIелзава:» …Уь.Гьажибегова кхьенвай мад са балет-кьуьл ава хьи, адан тIвар «Азербайжан» я. Вилик йикъара ада кхьей «Дагъустан» кьил алай балет «Лезгинкадин» бинедаллаз ятIа, и цIийи «Азербайжан» балет «Терекема» кьуьлуьн бинеллаз я. И кьве кьуьлни сегьнедал эцигун патал гьазуриз гъилева…» («Азербайжан»газет, 1919-йисан 27 февралдиз акъатнавай 124-лагьай нумра).
И цIарар кIелайла Рагьимат Гьажиевадин чIехи композитордин гьакъинда рикIелхкунар зи вилерикай карагъна. Уьзеир бегаз лезги музыкадихъ авай ялун, чи халкьдин макьамар чириз алахъун уьмуьрдин тек са эхир чIавара ваъ, вичин жегьил яшарани аваз хьана.
Чна винидихъ тIвар кьунвай улубдин 56-чинай кIелзава: «Дагъустан»-Уь.Гьажибегова 1919-йисуз арадал гъайи хореографик эсер я. «Къайтагъи» ва «Лезги кьуьл» тIварцелди шира хьанва. «Азербайжан» газетдин 1919-йисан 4 апрелдиз акъатнавай 145-нумрада кхьенва: «…композитор Уьзеир Гьажибекован хатурдиз «Аршин мал алан» къугъвадайвал я… Кьуд лагьай межлисда, мадни Уьзеир бегди кхьенвай «Азербайжан» ва «Дагъустан» тIвар алай кьуьлер артистри иер акунар авай са чкадал тамамарда. Дирижорвал ийида Уьзеир бега…»
Муьжуьд операдининни пуд опереттадин автор хьайи Уьзеир Гьажибегов гьакIни хъсан журналист тир. Уь.Гьажибегова 1919-йисуз вич редактор тир «Азербайжан» газетда(муькуь редактор адан стха Жейгьун Дагъустанлы тир). И журналистди вичин макъалаяр Парижда авайла Дагъустани тIвар алаз кхьидай. Ам чаз гьакIни «Къарабагъдин диалектни фолклор» эсердин автор хьизни сейли я. Дагъларин уьлкведиз талукьарнавай са шумуд макъала кхьена акъуднай: «Дагъустандиз куьмек» (9 март, №132), «Дагъустандиз имдад» (23 апрел, №164), «Дагъустан ва чун» (4 май, №171), «Дербентда хьайи вакъиа» (26 май, №188), «Чи кеферпатан гьалар» (2 июн, №193).
С.Бабаеван «КцIар 60 йисан къене» тIвар алай улубдай (КцIар, 1991) чна кIелзава:»…1938-йис. Азербайжандин културадин декадада КцIарин манийринни кьуьлерин ансамблди чIехи агалкьунар гъиликнай… Хьиливи зуьнечийрин дестени галай (Кьуьзуь ксарин рикIелхкунрай, дестедихъ Агъабалани Манаф лугьудай хьиливиярни кваз хьанай. ) «…Декададин вахтунда кьилин рол гваз хьайи Уь.Гьажибегова лезги музыкадиз, килиг дустар, гьикI кьетIен фикир гузвайтIа!..
В. ГЬАЖИАГЪАЕВ,
филолог