РикIел хуьквезвач и гафар гьи кхьирагдинбур тиртıа: «Азаб чIугзавай рикI бахтавар я…» Виктор Гьуьгодин гафар тиртIа? Гьахъ гаф я, вучиз лагьайтIа, инсан амай чан алайбурулай вине ийизвайди гьа и тIул я: азаб чIугиз жен, суза авун, патав гвайдан тIалдихъ, дердинихъ шерик жен…
Гъамуникай кIвал хьайиди,
Шегьре рекьер сал хьайиди,
РикIе элдин тIал хьайиди,
Акъуд тежез рикIевай чIун,
ТIалдавайди хьана пархун
Зун я, зун…
И тIалдив ацIанвай цIарар и мукьвара регьметдиз фейи шаир Медет Арзуманованбур я.
Чун са хуьруьнвияр ятIани, ам заз яргъай-яргъаз чидай. Худата уьмуьрзавай шаир хуьруьз мугьмандиз хтай чIавара чи куьчедай фидамаз ван къведай заз: Медет я ам, шаир! Зазни гзаф маракьлу жедай, чинеба жувани са-кьве цIар кхьенвайвиляй…
Шаирдихъ галаз азим йисар алатайдалай кьулухъ сифте Вакъиф Муьшкуьрвидин кIвале таниш хьанай. Ада зав жуван шиирар кIелиз тунай. КичIела-регъуьла жуван шиирар кIелнай за. Зулухъай кхьенвай са шиирдикай гзаф хуш атанай адаз, мад сеферда кIелиз тунай зав вучиз ятIа. Ам вични гуьгьуьлда даим зул авайдаз ухшар тир, гагь стIал галаз шел квай, гагьни са герен рагъ хкатдай …
Ктабар авай шкаф ахъайзава за. Хайи чIалал шииррин ктабрин тIварара вил экъуьрзава. Шаирарни гзаф ава чахъ, абуру акъуднавай ктабарни тIимил туш. Лап накьанан аялрини чпин ктабар акъуднава. Пул аватIа, ктаб акъдун четин туш кьван! Лап шаир туширдани, шаир жез канзавайбуруни ктабар акъудзава. Амма са шаир авай чахъ, пул аватIани, ктаб акъудунин тIвар кьадамаз кьил къакъуддай, ван тахьай кьасардай. Къелемдикай жавагьирар хьтин шиирар хкатзавай ада, налугьуди, са гьидакай ятIа чIугварвалзавай. Поэзия тIвар алай михьи, кьакьан алемдикай, шаирвилин пак тIварцикай. Вучиз лагьайтIа, Медет Арзуманов асул шаир тир. Вичин дуьня авай, уьмуьрдикай, и дуьнядикай вичин кьатIун, вичин гьисс, вичин эгечIун авай са философ шаир.
Гагь-гагь са гьи ятIа са шаирдин, кхьирагдин тIвар кьадамаз ван къведа авурда авачир инсанри лугьузвай ихьтин гафарин: «А шаирди вуч авуна кьван халкь паталди?» Лугьуз канда: «бес куьне вуч авуна халкь паталди? Шаирдин гъиле вуч ава кьван? Ам бизнесмен, миллионер, чIехи везифаяр гвай кас туш кьван. Адахъ авайди къелемни чар я. Садни элдин дерт-гъам виридлай дериндаказ гьиссзавай руьгь. Виридан эвезда суза ийизвай ругь. Адан яракь къелем я, адалай алакьзавайди гаф лугьун я. Гьахъ гаф лугьун. Шаирдивай тапарар жедайди туш. Табзавайди, тарифар туькIуьрзавайди асул шаир туш. Шаирдин рикI шем я са даим кузвай. Инал зи рикIел Назим Гьикметан гафар хквезва:
…Ккун тавуртIа зун,
Ккун тавуртIа вун,
Ккун тавуртIа чун,
ГьикI экъечIда мичIер
Экуьвилихъ лагь?..
Медет Арзуманов чи халкьдин гьа ихьтин «кузвай» шаиррикай я. Адавай мичIивилер –хайи халкь кьве патахъ пай хьун са геренни эхиз хьанач. И тIал, и суза саки адан туькIуьрунрин кьилин тема я.
Кьулан вацIал хьана часпар,
Аватайди къуьнерал пар,
Йифер яргъи, йикъар са кIар,
Амукьайди текъвез гатфар,
Хкатайди мурадрин ккун
Зун я, зун…
Шаирди гагь вичи-вич секинариз алахъзава:
Ви кьисмет я гъамуна кун,
Эха зи рикI, эха зи рикI!
Гагьни:
Шурдай чIавуз Самурди вун,
Шехьа зи рикI, шехьа зи рикI! -лугьуз и дерт эхиз тежерди тирди тесдикьарзава.
Медет Арзуманов «РикIин гаф» кIватIалда сифте камар, поэзиядин рекье сифте чирвилер къачуна шегьре рекьиз экъечIнавай лезги шаиррин несилдин векилрикай я. Забит Ризванов, Лезги Нямет хьтин чIехи устадривай тарс къачунвай и несил бахтавар я. Вучиз лагьайтIа, абуруз лезги шииратдин чIехи сенеткарар мукьувай аквадай бахт хьанва.
За жувни бахт авайбурукай гьисабзава, заз Медет Арзумановахъ галаз аквадай, «Марвар» кIватIалдин са шумуд межлисда адан шииррихъ вичин ванцелди яб акалдай чIавар кьисмет хьана. Адахъ вичиз махсус секин ванцелди шиир кIелдай тегьер авай. Ада вичихъ галаз чи межлисриз «РикIин гаф» кIватIал кьиле физвай чIаварин, 70-80-йисарин ял-гьава гъизвай налагь…
Са шумуд варз я шаирдин «РикI» тIвар алай ктаб акъатна чи гъилера ава. Гьайиф, адаз вичиз вичин ктаб вилериз акун кьисмет хьанач. ГьакI ятIани, са куьни рикIиз секинвал гузва хьи, и ктабдив Медет Арзуманова чи поэзияда вичин гел эбеди яз тунва.
Римма Гьажимурадова,
зари