Тураж Гьилал Исмаилли райондин Къурбан эфенди (Перли) хуьре дидедиз хьанва, ана уьмуьрзава. Азербайжан ч1алал кхьизвай заридин шиирар чна к1елайбурув агакьарзава. Республикадин Кхьиранрин к1ват1алда авай и лезги рушаз вичинз хас кьат1унар, иер поэзия, мас авай, заланвал авай гаф ава. Кьве поэзиядин улубдин кирам я.
Йис алатнан, варз алатнан, геренар
Cанал тахьун зи кьат1унра гьакьзавач.
Зи хвешивал ст1ал-ст1ал к1ват1 хьана,
Шелци гьасрет зи вилерай к1ват1завач.
Са квадрунихъ галач агъзур эменни,
Гьатайди зи Шайт1ан хьана гелени.
Рик1 чуькьвена рик1е хвейи майилди
Яргъи авур гъилерни зи чуькьуьзвач.
Нефес къачун яни кьван ик1 уьмуьрун?
Умуд тир кьван зи азабрин к1ан-кьил,пун.
Дуьня, налагь, дуьня тир кьван дилибрун,
Зал уьмуьрда са акьуллуд гьалтзавач.
***
İlmi keçdi, aymı keçdi, saatmı
Sənsizliyim ölçülərə sığmadı.
Sevincimi damla-damla topladı ,
Dərd həsrəti gözlərimdən yığmadı.
Bir itgimə dəymədi min tapdığım,
Mələk çıxdı Şeytan da… daş atdığım.
Ürəyimi sıxaraq yaşatdığım
Əl uzatdım əllərimi sıxmadı.
Yaşamaqmı nəfəs almağın adı?
Ümid imiş işgəncənin soyadı.
Dunya demə dəlilərcün dunyadı,
Bəxt taxtına bir ağıllı çıxmadı.
(Лезги ч1алаз элкъуьрайди: Вакъиф Муьшкуьрви)
Тават я зун
Зун жув жуван шиирриз
Чк1анавай тават я.
Зун т1урфанра, лепейра
Ак1анавай тават я.
Ви п1узарин херерни
Рик1из хуш кимидни зун.
Ви жегьеннемда кузвай
Чан алай мийитни зун.
Вун паталди часпарар
Кук1варизни таз жеда.
Завай метерал туна
Вун кьве къатна хаз жеда.
Валай ахпа ханвай зун,
Валай вилик рекьида.
Жен тийирбур «жед» ийиз
Элкъвена мад хкведа.
Жува жуван умудар
Кьейи залум тават зун.
Гунагьрин хуряй атай
Пара бат1ул тават зун.
За лип1 хьунивни зи ван,
Аллагьдив агакьарда.
Ваз ви чка къалурда,
Зунни цавай гвадарда.
За шейт1ан алцурарна
Иблисдин туьд чуькьуда.
Вакай я ашкъ туьк1уьрда,
Я туш, инсан ийида.
Qadınam.
Mən öz şeirlərimə,
Səpələnən qadınam.
Fırtınalar qoynunda,
Ləpələnən qadınam.
Dodağının çatından,
Həzz alan dəli də mən.
Cəhənnəmində yanan
Yeganə ölü də mən.
Səninçün sərhədləri
Sökdürə də bilərəm.
Səni dizlərin üstə
Çökdürə də bilərəm.
Səndən sonra doğuldum,
Səndən öncə ölərəm.
Bütün olmazları «Ol!»-
Edib, yenə gələrəm.
Mən öz ümidlərimi,
Boğan qatil qadınam.
Günahının qoynundan,
Çıxan batil qadınam.
Sussam, səsim Tanrının,
Qulaqlarına çatar.
Səni yerinə çəkər,
Məni göyündən atar!
Mən şeytanı aldadıb,
İblisi ram edərəm.
Ya səndən eşq düzəldib,
Ya da adam edərəm.
****
Алцурарнач вуна зун, за хкягъна алцур хьун
Ша, за вазни чир ийин фул алахьиз ялав кьун .
Са ц1айна на, гумади цава туьк1вен ат1узва,
Аялдини зун акур, «дили» тирди кьат1узва.
Ц1игел хьун гатфар хьана, цуьк ахъайна херери
Тек кьенвайдан ни гузва, зи зар алай кифери.
Буба- диде сагъ амаз, етим биц1ек хьанва зун
Чиле акьур са хъен яз, к1ар-к1ар хьана ханва зун.
Т1урфандикай кич1едач, харцикай вил ягъадач
Заз хьиз вун канзавайди, ваз мад гьина аквада?
Ша, и кьве гъил вун патал, къурбанд гуда, ша зи сад
Ша, зун ваз «ватан» жеда, ви ялдиз кьий, Авайсад!
**
Sən məni aldatmadın, mən seçdim aldanmağı.
Gəl, sənə də öyrədim üsüyərək yanmağı.
Bir ocaq qalamısan tüstüsü göyü dəlir,
Məni görən uşaq da deyir ki, «dəli» gəlir .
Həsrətin bahar olub, yaralarım gül açır,
Səndən sonra tellərim ölüm qoxusu saçır.
Mən atalı- analı yetim qalan körpəyəm,
Mən torpağa çırpılıb paralanan kölgəyəm.
Nə tufandan qorxum var, nə doludan, nə qardan,
Mənim kimi sevəni bir də taparsan hardan?
Gəl, sənə əllərimi qurban kəsim birdənəm,
Gəl, sənə «vətən» olum, gəl, nəfəsim, Birdənəm!
***
Гъил къачудай
Акъвазарна за и къал, са гъалиб хьиз твах на жув
Ваз кумукьай таватдиз, къалура жув, ая п1ув.
За туькьуьнай т1аларин, ваз атайла векъи къив
Туьтуьнай к1ус фейит1а, за гъил къачудай валай
Са к1ерет1 кьван хиялар, кук1варна на хат1 тахай
Дуьздини керкил хьана элкъвез-элкъвез кьат1 тахьай
Япуз юкъуз ягъ-ягъун, йифиз йикь-шуван гьахьай
Ибур гьак1ан кар ят1а, за гъил къачудай валай.
Чилин к1ан пад винелна, муьт1уьгъарнай цавун чин
Агакьдалди ви патав къекъвена дуьнедин гин.
Гьикьван гунагь хьана гьа…, гьикьван ч1урна туба, кьин
Вун кан хьун, тахсир ят1а, за гъил къачудай валай.
На вилив хуьх жува-жув, чир хьуй квадарун вуч?
Цавун чилин арада са ял аладарун вуч,
Зи рик1ин рекьиз-хчун, галукьинни жезва пуч
Кьил епиниз тефейт1а, за гъил къачудай валай.
***
Bitirdim bu savaşı ,zəfəri yaz adına.
Qələbəni elan et sənə təslim qadına.
Bax udduğum dərdlərin göz yaşardan dadına,
Boğazından bir tikə keçsə, bağışlayardım.
Bir ordu xəyal qırdın, hamısı bakirəydi.
Dönüb sənə gəlməyə düz nə varsa kürəydi.
İçimdə hər gün qırğın,hər gecə aşurəydi.
Bütün olub-bitənlər heçsə, bağışlayardım.
Mən yeri alt-üst edib, göy üzünü fəth etdim.
Sənə gəlib çatınca kainatı qət etdim.
Neçə günah işlədim,neçə cür qələt edim.
Səni sevmək ən böyük suçsa ,bağışlayardım.
Otur gözlə özünü , gör itirmək nətərmiş?!
Yerlə göy arasında nəfəs almaq hədərmiş.
Könlümün qırğınlığı bir toxunuş qədərmiş,
Dara çəkib carmıxı qucsa, bağışlayardım.
(лезги ч1алаз элкъуьрайди: Эйваз Гуьлалийрин)
***
Yenə ayaqlarım yolunu azıb,
Yenə dəyanmışam sizin küçədə.
Bircə mən oyağam, bir də köpəklər,
Şirin mürgü döyür zülmət gecə də.
Durub bir qaranlıq tində baxıram,
Sizin pəncərədən gələn işığa.
Gizlicə axtarır gözlərim səni,
Bir it də hey hürür,-düşüb acığa.
Pəncərə önündə var-gəl edirsən,
Görürəm uzaqdan sənin kölgəni.
Pərişan saçların düşüb üzünə,
Yuxuya verirsən dilsiz körpəni.
Görən düşürəmmi heç yadına mən.
Yoxsa ümüdünlə mən də ölmüşəm?
Nə olar bircə an bax pənçərədən,
Gör, peşman ürəklə yenə gəlmişəm.
Yenə də başladı nə ola…kaş ki…
Edirəm özümü mən mühakimə.
Yox-yox bu ürəklə bacarmayacam,
Gərək mütləq gedəm sabah həkimə.
Niyə inadkarsan axı, ürəyim?
Unut, bir körpənin anasıdır o.
O şamı yandıran sən olsan belə,
Özgə otağında yanasıdır o.
Мадни зи кlвачери квадарнава рехъ,
Мадни акъвазнава куьчедал зун куь.
Кицlерни ксайтlа, амукьда зун тек,
Йифени гатазва верцlи са муьргуь.
Са мичlи кьуьнтlелай килигзава зун,
Куь дакlардай къвезвай ишигъдиз гила.
Яргъалай чинеба жагъурдайла вун,
Са кицlни элуькьиз ава зи хъиляй.
Инихъ физ, анихъ физ дакlардин вилик,
Чир жезва ви хъен заз яргъалай, ингье.
Акъудиз чинавай чlарарни гъилив,
Ахварик кутазва на жуван куьрпе.
Яраб физватlа гьич зун ви хиялдай?
Туш умуддихъ галаз ви, зунни кьена?
Вуч жеда, килига, садра дакlардай —
Атанва зун, рикlе пашманвал хвена.
Мадни лугьуз я зун вуч жен, вуч хъийин,
Гъиз жуван рикl ч1ехи гьахъдин дувандал.
Рикlевай ашкъидкай гьикl лугьун тийин —
Алукьна кlанда са пака лукьмандал.
Куьз икьван гафунал кlеви я вун, рикl?
Чарадан аялдин къе ам, диде я.
Куькlуьрайтlани на лап а чирагъ гьикl,
Экв ада чарадан кlвализ гуз жеда.
Лезги ч1алаз элкъуьрайди: Намик Ферзалиев