Эфсер Абдуллаев Тапдыкьан хва 1997-лагьай йисуз Огъуз райондин Къарабулах хуьре дидедиз хьана. Адан бубаяр Фиярин хуьряй я. Гьавиляй шаирдиз рекьер ахъа хъхьайла бубайрин макандиз фидай ният ава. Аллагьди агакьарай.

Хуьре юкьван мектеб акьалт1арнава. Шиирар алманахра, газетра, журналра чап хьанва. Шаирдин руьгь авай и жегьилди азербайжан ч1алал шиирар кхьизва. Игила хайи ч1алални кхьинрик кьил кутунва. Ада чаз вичин лезги ч1алал кхьенвай сифте кьве шиирни ракъанва.

Муькьуь шиирар лезги ч1алаз элкъуьрнавайди шаир-публицист Вакъиф Муьшкуьрви я.

Чна жегьил шаирдиз агалкьунар мурадзава. Чан жегьилар, гьи ч1алал жезват1а гьа ч1алал кхьихь. Амма хайи ч1алал кхьин рик1елай алудмир.

Гъиляй акъатна зи

За низ лугьун рик1ин дерди
Чара гъиляй акъатна зи.
Кани суна хьана закай
Ччара,
гъиляй акъатна зи.

Регъуьни туш са к1ус вичиз
Зулум гана, вичи чиз- чиз.
Зи чапла пад туна ич1из
Хура,
гъиляй акъатна зи.

Гатун юкъуз юзана къай
Эсер тунач зи багъдикай.
Пеш ахъайна, бегьер тагъай
Тарар гъиляй акъатна зи.

Куьне и кар рик1ера тур
Гьикьван хьана зи кефи ч1ур.
Заз канибур, зун канибур
Пара гъиляй акъатна зи.

Эфсер амукь, гила куз-куз
Къван аватрай, а ви кук1уз.
Бахт шегьерда ава лугьуз
Хуьре,
гъиляй акъатна зи

Зи чандин чан

Фийиви полковник Нисрет Исмаилован
«Фий: есть горах такое село…» ктаб к1елайла кхьей шиир.

Я бубадин ватан, я зи чандин чан
Вун галачиз зи рик1 яман дарих я.
Са ч1ал лугьун, яб це вуна заз хъсан
Ватандикай чара уьмуьр къарих я.

Вун такуна къенин югъни атана
Къад йис хьана къаяр, къвалар акатиз.
Я заз вакай хьабар хьанач, вунани
Я са хабар ганач гъурбат чкадиз.

Дидедин ч1ал, за зи мецел тунава
Дамаррани лезги иви экъуьрна.
Рик1ин рак1ар за лезгийриз ахъайна
За зи рик1е лезги ватан туьк1уьрна.

Ви рухвайри туьфенг, туп кьада
Зи гъилини къелем кьада, туьфенг хьиз.
Ви винелди тупни туьфенг атайт1а
Зун тек фида, абрун винел пеленг хьиз.

Фагьумар

Гутунна зи гъил-к1вач1 девирди алай,
Вилик пад кьунавай вац1 я, хвал я зун.
Лугьузни жезвач жуван регъуьвиляй
Фикиррихъ звер галай са хиял я зун.

Алахъна зун кхьиз ширин ашкъидкай,
Вучайт1ани кхьиз хьанач, хьанач хьи.
Ц1иргъина гьатнач зи фикирар ч1агай,
Гафарихъ, хат1арихъ низам галач хьи.

Гьар са къуз са шиир гъизвай илгьамди,
И гъилда туна зун дуьз рекьин юкьвал.
Ргазвай илгьамди, кузвай илгьамди
Акъуднач зун санихъ дуьз аквадайвал.

Хиялри кукра хьиз къеняй незва зун,
Я зун квез аял туш, яни кьуьзуь кас,
Гьар сефер к1уф галк1из акьалдзава зун,
Са пуд кам, са вад кам вилик фин кумаз.

Эгь, дуст кас, амайди тек са кар я заз,
Белки пудкъад салай зун герек хъижен.
Белки са чкадал зи ц1ар чешне яз
Лагьай са бендедин зун рик1ел хквен…

Къекъвена, жузуна рахайт1а мез зи,
Кьвалари, къванари зун хуьрай рик1ел.
Тек са зи Ватанди, зи жемиятди,
Зун жуван миллетди хкурай рик1ел.

Эхь, лезгид хва я зун, ана вуч хьана?
Зи лезгивал дак1андахъ гьина инсаф, дин?
Миллетрин арада, халкьарин къене
Чаравал кутарбур куй ц1а лянетдин!

Düşüncələr

Yenə əl-qolumu bağladı dövran,
Qabağı kəsilmiş nəhirəm, çayam.
Deyə də bilmirəm utandığımdan,
Xəyalım hardadır, özüm hardayam?!

Ha istədim yazam eşqi, bütöv, kəm…
Ha istədim yazam, yazam olmadı.
Səhmana yatmadı ağlım, düşüncəm,
Sözümdə, fikrimdə nizam olmadı.

Hər gün təzə şeir qoşan ilhamım,
Məni yarı yolda qoydu bu dəfə.
Çağlayan ilhamım, coşan ilhamım,
Çəkəmmədi çulumu bir tərəfə.

Xəyallar içində boğuluram mən,
Nə yaşım o yaşdır, nə dəmim o dəm.
Hər dəfə büdrəyib, yıxılıram mən,
Üç addım, beş addım qabağa getsəm.

Eh…
indi ümüdüm bircə budur bu,
Bəlkə də əlli il, altmış il sora,
Bir yerdə çəkilə sözün vurğusu,
Bir allah bəndəsi məni axtara…

Axtara, soruşa dil aça dilim,
Qaya xatırlaya daş xatırlaya.
Məni öz vətənim, məni öz elim,
Məni öz millətim kaş xatırlaya.

Bəli mən ləzgiyəm nə dəyişir, nə?
Buna xor baxanda nə insaf, nə din?
Millətlər içinə, xalqlar içinə,
Ayrılıq salanlar lənətə gəlsin.

Гьайиф
=========
Са гуьзел акуна къе зи вилериз
Цуькверин юкьвавай… рахар мез хьанач.
Лап са к1унч1 цуькверин ни бес я нериз,
Рик1евай дерди-гьал ахъар* мез хьанач.

Налагь, ам ухшар я цава ракъиниз
Риц1амар гапур я, к1ак1арни хьел хьиз,
Алдин вилер, ширин чан зи гуьлледиз,
Акъудна хьиз, ийиз гафар мез хьанач.

Векьерал чук1урна ни-атир вичин,
Агь-аман пара я билбилдин верц1и,
Ч1улав тир кифери кьунва адан чин,
Йифиз ахквадай ахвар къвез хьанач.

Галат1а вичихъни иервал, гьелбет,
Герек туш а рушаз цам, зак1ал, гьелбет,
Акуна п1узарар яру-ал, гьелбет,
Ат1ана зи кьарай, хъуцар* мез хьанач.

Эфсер, фена гъиляй ви рик1ин са пай,
Ч1арарин ч1улаввал фидач рик1елай,
Белки зун я адахъ авай тек кьарай,
Захъ дердер «ц1урурдай» пайгар мез хьанач.

1- ахъайдай
2-акъваздай

Heyif

Bir gözəli gözüm güllər içində,
Gördü, danışmağa dilim gəlmədi.
Bir dəstə gül çiçək, lalə, bənövşə,
Dərdi, danışmağa dilim gəlmədi,

Sanki gözəllikdə bənzər günəşə,
Qaşları xəncərdi, kirpiyi tişǝ.
Ala gözlü, şirin canım atəşə,
Verdi, danışmağa dilim gəlmədi.

Öz ətrinə qǝrg elədi çəməni,
Çoxaldı bülbülün ahı amanı,
Qara teli, ay üzünə dumanı,
Sərdi, danışmağa dilim gəlmədi.

Özü gözəl olan neynər bər bəzək.
Biləklər gümüşdü, barmaqlar ipək.
Gördüm onun dodaqları qönçə tək,
Tərdi, danışmağa dilim gəlmədi.

Əfsər getdi əldən ciyər parası.
Yaddan çıxmaz şahmar telin qarası,
Dedim birdən olar mən tək yarası,
Dərdi, danışmağa dilim gəlmədi.

Вуч хийир

Зи куьз герек я, лагь, «дамах» я гьиниз,
Дат1ана гарданк1ир экъвез хьана зун.
Кьакьан дагъ ц1урурдай, курдай къванерни,
Канидан пар къуьнел, къекъвез хьана зун.

Кхьида-ч1урда за канивал рик1из,
Са маса к1елиркас авач хьи къе захъ,
Зи жегьил уьмуьрдин иер йикъариз,
Гьар санкай ат1узва кесибвили рехъ.

Гагь закай кстах жез, гагь шулугъ жеда,
Къулалай суфрадал агакьзавач т1уьн.
Зун рахар ч1авузни, кис авур вяде,
Зи кьилиз къехуьн я за саявал хуьн.

Зун алцур авуна тапарри верц1и,
Кьат1ана: виридан гафар гьа сад я.
Фикирнач пакаман жеда гьа кьец1и,
Заз уьмуьр гьалунни жедай асант я.

Пекер за дегишин, де лагь, вуч хийир,
Жуван гъил руфуниз аквазавач зи.
Касвал авачирдаз кас я лугьумир,
Недай фу авачт1а, вуч я идан сир?

Nə fayda

Mənim nə həddimə, qürrələnmirəm,
Həmişə boynumu büküb gəzmişəm,
Dağları əridən, daşı yandıran,
Bir sevda yükünü çəkib gəzmişəm.

Yazıram, pozuram öz aləmimdə,
Özümdən başqa da oxuyanım yox.
Ömrümün günümün cavan çağında,
Kəsir hər tərəfdən yolumu yoxluq.

Bəzən şıltaqlığım şənliyim tutub,
Ocaqdan süfrəyə çatmayıb düyüm.
Danışan dodaqda, baxan baxışda,
Mənə qaxınc oldu sadəlövhlüyüm.

Başımı tovladı şirin yalanlar.
Gördüm ki, hamının dediyi birdi.
Daha düşünmədim gələcəyim var,
Mənə yaşamaq da asan gəlirdi.

Min libas da geysəm, indi nə fayda,
Öz əlim ruzumu qazana bilmir.
Mənliksiz adama adam deyirlər,
Çörəksiz adama adam deyilmir.

Чи накьанан югъ

«Лугьуда, накьни захъ хьанайт1а акьул,
Дуьз кьадай крар за, гъалат1 ийичир,
Зи гъилер кьурана, авахьнайт1а вил,
Жува -жув пучдачир, тергдачир уьмуьр».

Гьар са зат1 вегьида акьулдин винел,
Чи акьул суьгьуьр ян, тахьайт1а факир?
Инсан и жуьре к1амашни гъегъел,
Гила хьайит1ани, гъалат1 ахъаймир.

Ви гъиле ихтияр авайт1а, нагагь,
Дегишиз алахъдай алатай-къведай.
Кепекни харж тийиз ацукьдай, валлагь,
Къенин къан акьулдал дамахиз жедай.

Кан хьайт1а вит1 ат1ут1, кан хьая «закьум»
И жуьре инсанриз чидай туш часпар.
Пакагьан йикъахъни галазват1а «тум»,
Чи накьанан югъ дегишун – гьайдар*!

1- четин

Dünənki günümüz

«Deyirlər indiki ağlım olaydı,
İşimi düz tutub səhv eləməzdim.
Əlim quruyaydı, gözüm çıxaydı,
Özüm öz ömrümü məhv eləməzdim.»

Hər şeyi atırıq ağlın üstünə,
Ağıl sehirdimi, sehizbazdımı?
Adamın bu cürə nadürüstünə,
Deyərlər səhvlərin indi azdımı?

Əlində ixtiyar olsaydı güya,
Dəyişmək istəyir dönüb keçmişi.
Dəyməyə, dəyməyə bir abbasıya,
İndiki ağlından dəm vurur kişi.

İstəsəm susduram, istəsəm susa,
Bu adam sözündə sərhəd bilərmi?
Sabahkı günümüz müəmmadısa,
Dünənki günümüz dəyişilərmi?