Гьамиша хьиз фотосалонда ацукьна кьил кIвалахдик акахьнавай. РакIарай кьакьан, чина биришар авай, инлай-анлай рех янвай чIулав чIарар къулухъди эвягънавай, туьтуьна галстук авай са итим гьахьна. Вичин акунрай ам акьванни яш авачирди, чина авай биришар лагьайтIа вахтунилай фад гьатнавайди кьатIун акьванни четин тушир. И кас заз гьамиша фото салондин виликай физ-хуьквез аквадай. Адан гъиле гьамиша улубар, дафтарар жедай. Ада салам гана, ахпа вичин цIийиз акъатзавай улубдиз ягъун патал шикил канзавайди малумарна. Адан вилер столдин кьилелай хьиз алкIурнавай ТIигьиржалрин хуьруьн чIехи шикилда акьуна.

Мукьув агатна шикилдиз лапни хъсандиз килигна. Акунрай адаз шикилдикай хуш атанвай. Ада лап фадан танишри хьиз:

– Яда, вун кушунви яни? – лагьана. –Заз акурди тир вири фотографри цлакай иер, цIалцIам рушарин шикилар кудда. Вуна лагьайтIа са хуьруьн шикил куднава. Им вуч лагьай чIал я?
Таниш тушир и касдин гафарикай хъел атанатIани за винел акъуд тавуна:
–Зун гьа хуьряй я, зун жув КцIара аватIани зи рикI гьамиша гьана ава.
И жавабдикай рази яз амукьай адан чIуру чина мили хъвердин лишанар гьатна.
–Яда, куьн кушунвияр гафунивай тухуз жедайди туш, акван вуна зи шикил гьикI чIугвадатIа?– лагьана прожектордин вилик квай стулдал ацукьна…
И касдин фотодин негативдал за гзаф кIвалахнай. Адан чина вахтунилай фад гьатнавай биришар вири михьайдалай къулухъ за жува-жуваз фикирнай. Акван садра, и касдиз вичин шикилдикай хуш къведатIа?
Гьа за лагьай вахтунда ам хтана. За шикилар вахгана адан чиниз килигзавай. Адан галтад жезвай кьил акурла, адаз шикилрикай хуш татай чIал чир хьана:
–ГьикI хьана я халу, ваз и шикилрикай хуш атаначни?
–Ваъ, я хва, и шикилдавайди зун туш хьи, – ада чин чIурна. — Эгер зун тиртIа бес ибур гьинва? –лагьана вичин яргъи тIуб чиналлай биришрал эцигна. Заз чиналлай вилер, япар хьиз гьабурни кани я, гьабурни зибур я. И шикил за улубдиз язвайди я. Зи улубдиз за чарадан шикил ядани? Халкьдиз Нямет гьикI аватIа гьакIни акуна канда, –лагьана ам салондай акъатна.
Зун яргъалди гъилевай шикилриз килигиз амукьнай. Зи рикIел кьве югъ идалай вилик шикил чIугур са райкомдин кIвалахдар хтана. Ада завай вичин чина авай биришар акъудун анихъ амукьрай, гьеле кьилел чIарарни эхцигун тIалабзавай. Гьа идан патахъай ада заз кичIерарни ганай. Нямет маълимдиз лагьайтIа са шумуд сят алахъна вичин чинай акъудай биришар хканзавай.
За жува-жуваз «БембецI», «Зегьметдин баядар» улубрин автор хьиз чизвай Няметни и шикилдавай Нямет маълим сад-садав гьекъигна. Нямет маълим гьахъ тир. Ихьтин рикI анжах гьадаз жедай. За Нямет маълим мад хуьквеч лагьана фикирнай. Вучиз лагьайтIа жувазни чин тийиз за адан хатурдихъ хк1урнавай.
За адан фотонегатив михьна шикилар цIийи кьилелай вичиз кандайвал акъуд хъувуна, Нямет маълим садра кIвалахдилай хъфидамаз адав вахгана. И шикилар акур Нямет маълимдин вилер хъуьрена, хъуьхъвера дерин лекъвенар гьатна:
–Гьаа кушуви, и шикилда авайди гьа Нямет вич я, –лагьана ам захъ галаз фото салондиз хтана. –Анжах и шикилар гьайиф хьи, улубдиз геж хьана. Улубдин материалар чапдиз фенва.
Зун и кардикай гзаф пашман хьанваз акур Нямет маълимди: –Я хва текьей кушунви, и улуб тахьуй къведай улуб хьуй, дуьнед эхир туш хьи, –лагьана къултухдавай кагъазрикай машинкадал кхьенвай са чар акъудна. –Гила вуна хъсандаказ яб це, дуст кас. И ви цлал алай ТIигьиржалдин шикил хъсан яни, тахьайтIа за ТIигьиржализ кхьенвай и шиир?
И гафар лагьана ада ТIигьиржализ вичи кхьенвай шиир кIелна куьтягьна заз килигна:
–Гила гьим хъсан я дуст кас? Мад а ви шикилда гъулцин тарар авани? –вааъ, –лагьана ада. Къайи булахар авани? –вааъ, ТIигьиржалрин вацI, шуьм, сув авани? –вааъ. Дуьз я, а ви шикилдикай зазни гзаф хуш атана. Анжах ана акван тийизвай бязи шейер за и шиирда къалур хъувунва. А ви шикил чинавай биришар акъуднавай зи шикилдиз ухшар я. Ваз гила чир хьанани, чинавай биришар акъуднавай шикилдикай заз вучиз хуш атаначтIа?– лагьана гъилевай чар кьуд къат хъавуна вичин къултухда хутуна.
Гьа икI заз Нямет маълим вуч кас ятIа чир хьанай. Анлай къулухъ Нямет маълим зи патав фад-фад къведай. Ада гьар атайла вичин цIийи шиирар кIелдай.
1984- йисан февралдин 26 тир. Къецел хъсандаказ къай авай. РакIар ахъайна салондиз Нямет маълим гьахьна. Ада палтудин жибиндай са улуб акъудна, кIвачин кьилел адал са вуч ятIани кхьена захъди яргъи авуна:
–Ма, дуст кас, и улуб закай ваз пишкеш хьурай.
За Нямет маълим барка авуна адан гъилевай улуб къачуна. И улуб адан цIийиз акъатнавай «Зи хиялар» тир. Ада улубдин шикил ядай чинал ихьтин гафар кхьенвай: «Дидедин чIал вилин нине хьиз хуьз алахънавай ТIигьиржалви Юсифаз бахшзава». Зариди гайи и масан пишкешдал зун гьикьван шад хьанайтIани, улубдал шикил алачиз акурла гьакьванни пашман хьанай.
Аманавачир ажалди адаз а шикил алаз улуб ахкъуддай мажал хганач. А шикил лагьайтIа, зари эхиратдин кIвализ рекье твазвайбурун хурал алкIурдай лишанриз кьисмет хьана.
1986-лагьай йисан январдиз,
Эгер за жув кьейитIа,
Элдиз хийир хьайитIа,
Рекьиз гьазур я зун къе:
–лугьузвай зари дуьнедилай куьч хьана. Анжах зари рекьиникай элдиз са хийирни хьанач. Элди, Няметахъ галаз санал гьеле лугьуз тахьанвай кьван гафарин са чIехи хазинани накьвадик кутуна. Анжах адан зурба къамат, адан чIалар элдин рикIера даим амукьна.

Юсиф ТIИГЬИРЖАЛВИ,
КцIар